DE ZORGVERLENING TRANSFORMEREN – De rol van VIRTUELE ZORG

Als de huidige trend doorzet kan in 2030 ruim 50 procent van de Nederlandse bevolking met chronische ziektes kampen, tegenover 32 procent in 2011. Dat legt een nog grotere druk op een toch al overbelast zorgstelsel.

Met een vraag die groter is dan het aanbod zijn er momenteel meer dan 60.000 vacatures in de Nederlandse zorgsector. De personeelslasten zijn sinds 2020 met 7,7 procent gestegen en de winstgevendheid van de ziekenhuizen, vooral de kleinere, daalt jaarlijks. Er moet iets worden gedaan.

Toch kan er meer uit de bestaande middelen van het stelsel worden gehaald. Een kwart van de zorguitgaven in Nederland houdt verband met structurele inefficiënties zoals gemiste afspraken, slecht patiëntenbeheer en een beperkt gebruik van digitale middelen.

Door virtuele zorg kunnen zorgverleners kwaliteitszorg toegankelijk en betaalbaar houden voor de patiënten op verschillende niveaus van zorgintensiteit en voor het systeem als geheel. Door de zorgpartijen in staat te stellen passende zorg aan de juiste persoon in de juiste omstandigheden aan te bieden, kan het systeem hun energie en middelen te richten op de optimale grootschalige ondersteuning van de gezondheid en stellen patiënten in staat stellen een betere kwaliteit van leven te ervaren.

Ondanks de groei van e-health-apparaten en mobiele applicaties voor fitness en welzijn bij bepaalde groepen , zijn de kansen om patiënt gegenereerde data te gebruiken om acute of chronische ziektes op een kostenefficiënte manier te beheren slechts beperkt door zorgverleners opgepakt.

De meeste zorgdiensten wordt nog steeds in een face-to-face setting geleverd. Aan de hand van geplande bezoeken die afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van de zorgverleners, is er tussendoor weinig inzicht in persoonlijke gegevens en mogelijkheden voor zelfbeheer. Er wordt gezegd dat de beste voorspeller van een ziekenhuisopname een eerdere opname is, wat deels kan worden toegeschreven aan het ontbreken van continuïteit in de zorg.

Neem bijvoorbeeld een patiënt met als diagnose hartfalen. Zonder nadere klachten of incidenten bestaat het huidige model uit periodieke bezoeken aan de cardioloog. Een overgroot deel van elk bezoek wordt besteed aan de reis naar het bezoek, de wachttijd in de wachtkamer, aan het vastleggen van historische informatie als dat nodig is, de rest aan adviezen en waar nodig medicijnenaanpassingen. Uiteindelijk heeft een patiënt mogelijk weinig tijd over met de cardioloog zelf. In een virtueel zorgmodel kan de patiënt echter op afstand worden gevolgd en kan hij of zij vanuit de comfot van het eigen huis zorgbewustzijn en zelfmanagementvaardigheden opbouwen, ondersteund door digitale hulpmiddelen en de toegang tot persoonlijke leefstijl coaching. De cardioloog heeft in dat model een goed historisch beeld van de kwesties die moeten worden besproken en opgelost, en de patiënt zou alleen kunnen worden uitgenodigd voor een bezoek wanneer dat echt nodig is.

Virtuele zorg kan patiënten ook helpen om zich thuis voor te bereiden op operaties in het ziekenhuis, en om hun ervaringen en resultaten achteraf te verbeteren. Monitoring kan patiënten de geruststelling geven dat hun medisch team de vinger aan de pols heeft mocht hun situatie onverhoopt verslechteren. Het kan patiënten met behulp van inzicht in hun eigen data in staat stellen om actief aan hun eigen herstelplan deel te nemen, zodat ze onderdeel van de oplossing in plaats van het probleem worden.

Ondanks een langzame start zijn er in Nederland spannende virtuele zorginitiatieven gaande, die veelbelovende resultaten laten zien. Maar er is nog veel meer mogelijk, wat we tot nu toe hebben gezien vertegenwoordigt slechts een klein deel van het werkelijk potentieel. We zullen dit in een toekomstig bericht in meer detail bespreken.

Maar om virtuele zorg schaalbaar te maken, is er dringend meer samenwerking nodig van alle stakeholders: overheid, wetenschap, verzekeraars, zorgaanbieders en de zorgtechnologiebedrijven zelf.
Een gemeenschappelijk en meetbaar doel zou de vermindering van de vermijdbare zorgbezoeken moeten zijn, zodat de zorgverleners hun schaarse middelen kunnen gebruiken voor de urgentste uitdagingen.

“Zorgprofessionals zullen altijd een cruciale rol in de zorgverlening blijven spelen en we kunnen het ‘menselijk’ element niet uit de optelsom weghalen”, zegt Douwe Atsma, hoogleraar cardiologie aan de Universiteit Leiden. “Maar stel je voor hoeveel effectiever het hele systeem zal zijn wanneer zorgprofessionals zijn uitgerust met intuïtieve monitoringsystemen die hen helpen tijd te besparen, de betrokkenheid van de patiënten te verbeteren en betere gezondheidsresultaten te bereiken. Als we terugdenken aan hoe de reisindustrie werkte vóór de komst van de online boekingstools, is dat waar we nu zijn in de gezondheidszorg. We staan nog maar aan het begin van de curve. Het potentieel voor verandering is oneindig.”

Dat, moet worden gezegd, belooft goed nieuws te zijn voor artsen, patiënten en het zorgstelsel als geheel.