Wat is hartslag eigenlijk?
Om de klachten goed te kunnen begrijpen is het goed om te weten wat hartslag is en hoe een normale hartslag ontstaat. Eigenlijk is hartslag niets meer of minder dan het aantal keren per minuut dat een hart pompt om het lichaam van bloed te voorzien. Er is een prikkelgeleidingssysteem dat het hartritme regelt. Daarbij sporen elektrische prikkels de hartspier aan om zich samen te trekken. Zo stroomt het bloed door het lichaam en krijgen onder meer de spiercellen voldoende energie en zuurstof.
Een hartslag begint met een elektrisch signaal door een groepje cellen (sinusknoop) die hoog in de rechterboezem (ook wel atrium) liggen. Vanuit de sinusknoop verspreidt het signaal zich over beide boezems zodat de boezems samentrekken en het bloed vanuit de boezems naar de hartkamers stroomt. Tussen beide hartkamers ligt de AV-knoop. Als het signaal vanuit de boezems bij de AV-knoop aankomt, wordt het signaal doorgegeven en verspreid over beide kamers. Dat gebeurt via het bundeltakgeleidingssysteem (bundel van His). Vervolgens trekken de kamers samen.
Wanneer spreken we van een abnormale hartslag?
Als de elektrische prikkel niet goed door het hart loopt, kan een overslag of een ritmestoornis ontstaan. De grens tussen normaal en abnormaal is echter niet zo zwart-wit. De meeste ritmestoornissen zijn onschuldig en hebben geen behandeling nodig. Omdat sommige ritmestoornissen acuut levensbedreigend kunnen zijn en u waarschijnlijk niet zelf kunt bepalen of dat ook voor u geldt, is het altijd belangrijk om naar uw (huis)arts te gaan.
Wat gebeurt er precies als het hart stoort?
We stelden al dat het prikkelgeleidingssysteem het hartritme regelt. Als een volgende hartslag bijvoorbeeld te vroeg komt, wordt het signaal doorgegeven via de hartspiercellen in plaats van het geleidingssysteem. Geleiding via de hartspiercellen gaat echter minder snel, wat op een ECG is terug te zien als een bredere slag tussen alle andere slagen. Na deze te vroege slag heeft het hart een korte pauze nodig. Het hart heeft dan langer de tijd om zich te vullen met bloed. Tijdens de normale slag die volgt wordt meer bloed in het lichaam gepompt dan bij andere slagen. Dát is de bonk die u kunt voelen. Het is in feite een goede slag die volgt na een te vroege slag.
Komt het vaak voor?
Overslagen van het hart komen relatief vaak voor. Sterker nog, als we gedurende 24 uur een hartfilmpje maken dan zien we deze bij bijna iedereen. Overslagen worden ook wel premature ventriculaire complexen (PVC) of ventriculaire extrasystolen (VES) genoemd en zijn meestal onschuldig. Typische momenten zijn ’s avonds op de bank of als mensen in bed liggen. Het kan aanvoelen als een harde slag of bonk waaraan een korte pauze voorafgaat. Overslagen treden vooral op in rust en verdwijnen bij inspanning. Als overslagen juist bij inspanning ontstaan, beginnen de alarmbellen te rinkelen. Dat kan namelijk een teken zijn van een ernstige aandoening zoals een zuurstoftekort van de hartspier door een vernauwing van een kransslagader.
Niet iedereen merkt deze overslagen. Hoe kan dat?
Het is niet duidelijk waarom de ene persoon deze overslagen wel voelt en een ander niet. Er zijn legio factoren die ervoor kunnen zorgen dat iemand minder of juist meer last heeft van overslagen. Enkele bekende factoren die overslagen veroorzaken zijn stress, schildklieraandoeningen en gebruik van alcohol, drugs en koffie. U doet er goed aan om samen met de arts de veroorzakende factor te zoeken en deze uit te schakelen.
Hoe stellen we de juiste diagnose en wat doen we er vervolgens aan?
Omdat overslagen verdwijnen bij inspanning valt de diagnose te stellen door enkele diepe kniebuigingen te maken of door de trap op en af te lopen. Als ze verdwijnen, kan dat op overslagen duiden. Soms maakt de (huis)arts een ECG in rust of zelfs een 24-uurs hartfilmpje (Holter onderzoek). Ook een fietsproef met ECG-registratie kan laten zien of de overslagen verdwijnen bij inspanning. Naast het uitschakelen van de uitlokkende factor is bepaalde medicatie mogelijk. Het nadeel hiervan is echter dat ze de inspanning nadelig kunnen beïnvloeden.
Allereerst is het belangrijk om te onderzoeken om welke mogelijke ritmestoornis het gaat. Gelukkig is stap twee meestal geruststelling en is behandeling niet nodig. Mocht u zich toch niet lekker voelen, dan kunt u in samenspraak een afspraak maken met uw huisarts om bijvoorbeeld een ECG te laten maken. Indien u een inspanning ECG wilt laten verrichten zou u bij ons terecht kunnen. Het is echter wel belangrijk om altijd eerst met uw huisarts te schakelen.
- Binnen het sportmedisch onderzoek nemen we vanaf de Basis+ keuring een ecg in rust of tijdens inspanning af. Het onderzoek geeft inzicht in de fysieke capaciteiten van een persoon en laat zien of het leveren van een dergelijke inspanning medisch verantwoord is. Indien u bekend bent met hartproblemen en u wilt een sportkeuring, schakel altijd eerst even met je huisarts en cardioloog. Meer info over keuringen van Cycling Performance Centre sportmedische onderzoeken.