Kunstmatige intelligentie is de toekomst van de zorg, dit is waarom

Stijgende kosten, lange wachtlijsten, personeelstekorten: de problemen waar het Nederlandse zorgstelsel mee kampt zijn welbekend. Een op de zes werknemers in Nederland werkt nu in de zorg en we geven er 11,2 procent van het BBP aan uit. Minister Kuipers van VWS schreef eerder dit jaar een brief aan de Tweede Kamer waarin hij aangaf dat wij slimmer om zullen moeten gaan met de zorg”.[1] “Het is irreëel te veronderstellen dat het aandeel van de zorg op de Nederlandse arbeidsmarkt of in de collectieve middelen verder kan oplopen.”

Kunstmatige intelligentie wordt vaak als een van de oplossingen genoemd. Uit onderzoek van PwC bleek dat artificial intelligence kan bijdragen aan een efficiëntere en beter toegankelijke gezondheidszorg [2]. Alleen al bij de kosten die worden gemaakt voor obesitas, dementie en borstkanker kan binnen de Europese zorgstelsels meer dan 170 miljard worden bespaard, aldus PwC. De voordelen worden vooral behaald door vroegtijdigde diagnose en preventie.

In deze blog spreken wij met Hanno Pijl en Sipko van Dam over de waarde van AI en de successen die er nu al mee behaald zijn.

Hanno Pijl: “Het is goed om te beseffen dat nagenoeg alle chronische ziektes waar we in onze samenleving mee worstelen ontstaan door de interactie tussen onze genetica, ons microbioom en onze manier van leven. Ten minste zeven factoren van onze leefstijl zijn belangrijk: voeding, beweging, of we roken, middelen zoals alcohol gebruiken, chronische stress hebben, hoe we slapen en met welke toxines we in onze omgeving te maken krijgen. De interactie bepaalt de kans dat we ziek worden, maar hoe de factoren inspelen op onze genetische aanleg en ontwikkeling van de darmflora, en op elkaar, verschilt van persoon tot persoon. Niet iedereen die rookt krijgt bijvoorbeeld longkanker. Maar als je rookt, stijgt de kans dat dat gebeurt wel flink.”

“Kunstmatige intelligentie kan een belangrijke rol spelen omdat je met digitale tools het gedrag van mensen in kaart kunt brengen, en onderbouwde voorspellingen over hun gezondheidsrisico’s kunt doen. Daarmee kun je vroegtijdig op die risico’s inspelen. Door de integratie van individuele gedragsmatige en biologische data kan gepersonaliseerd leefstijladvies worden geformuleerd. Daarbij geldt over het algemeen hoe meer data je hebt, hoe beter de voorspellingen en het advies worden.”

Hanno: “Die zijn groot. Denk bijvoorbeeld aan medicijngebruik: door mensen persoonlijke leefstijladviezen te geven kun je het medicijngebruik van veel mensen verminderen. Je kunt bovendien zorgen dat mensen minder vaak en minder ernstig ziek worden. We denken dat zeventig tot tachtig procent van alle chronische ziekten vermeden kan worden als het leven anders wordt ingericht. Het is van enorm belang dat we hierin investeren.”

Hanno: “Dat gebeurt nog onvoldoende. Het is een van de weinige oplossingen om de zorg beheersbaar te houden. De tsunami van chronische ziektes in Nederland wordt echt onhoudbaar, onder meer door onvoldoende menskracht. Technologie heeft veel potentie, we moeten er dus voor zorgen dat ze zich snel kan ontwikkelen.”

Hanno: “Ik hoop echt dat we de mogelijkheden die de techniek biedt beter gaan benutten. Als arts werk ik in een zorgsysteem dat aan alle kanten in brand staat. En de beste manier om de problemen aan te pakken is door te zorgen dat minder mensen ziek worden. En dat kan dus, dat kan echt.”

“Wat je vaak hoort is dat je met leefstijlinterventies alleen maar uitstelt dat mensen ziek worden. Ze worden misschien vijf of zes jaar ouder, maar de ziektekosten komen uiteindelijk tóch. Er zijn echter steeds meer aanwijzingen dat dat niet klopt, het is geen uitstel maar afstel. Veel chronische ziektes zijn echt te vermijden. Denk eens in hoeveel dat scheelt aan zorgkosten en ziektelast.”

Sipko van Dam: “Ons programma kun je in enkele stappen opdelen. De eerste is het bepalen van de gezondheidsrisico’s die mensen lopen met behulp van data en slimme software. Nadat we de risico’s hebben vastgesteld, worden ze vertaald naar acties, dat wil zeggen naar preventieve maatregelen. Een derde aandachtspunt is de coaching: ook die kan worden gemonitord en met behulp van data verbeterd. Tenslotte evalueren we het hele programma om verbeterpunten op te sporen. Met artificial intelligence gebeurt dat systematisch, continu en dynamisch, om het advies op zowel persoonlijk als algemeen niveau zo effectief mogelijk te maken. Daarbij worden de adviezen ook gecombineerd met de kennis van artsen. Door middel van deze ‘hybrid AI’ – de combinatie van menselijke kennis en kunstmatige intelligentie – is Ancora voortdurend bezig met het verbeteren van het programma.”

Sipko: “We zijn het verst met de eerste twee stappen. Het bepalen van de gezondheidsrisico’s doen we op basis van de grootste datasets op het gebied van de gezondheid die in de wereld beschikbaar zijn. In die internationale databanken zijn de gegevens van een half miljoen mensen samengebracht. Om te beginnen hebben we onderzocht of de patronen die we daarin zagen ook voor de Nederlandse bevolking gelden, wat inderdaad zo bleek te zijn. Op dit moment krijgen de deelnemers aan onze programma’s de beschikking over een wearable en weegschaal, en voeren ze hun gegevens in onze app in. Zo kunnen we hun gegevens met de patronen vergelijken. We kunnen voorspellen voor welke ziekte ze het meest gevoelig zijn.”

“De risico’s vervolgens naar acties vertalen, de tweede stap, is lastig om alleen op basis van data te doen. Dat bij iemand bepaald gedrag en bepaalde risico’s samenhangen, wil namelijk niet zeggen dat er een oorzakelijk verband is. Gelukkig kunnen we putten uit vele decennia aan experimenteel onderzoekswerk dat aan universiteiten over de hele wereld is gedaan. Op basis van gerandomiseerde studies weten we welk effect van interventies op de gezondheid te verwachten zijn. Die interventies kunnen we vervolgens vertalen in microgewoontes, gedragsaanpassingen met kleine stapjes, die door de programmadeelnemers makkelijk op te pakken zijn.”

Wat zijn microgewoontes en wat dragen ze aan de zorg bij?

Sipko: “Van coachingsadviezen kunnen we nagaan hoe goed ze hebben gewerkt. Als we bijvoorbeeld mensen adviseren om meer te bewegen, weten we aan de hand van de gegevens van de wearable of ze dat echt hebben gedaan.

Sipko: “Wij verwachten het eerste bedrijf ter wereld te zijn dat kan zeggen welke leefstijlinterventies bij welke mensen het beste werken. Over vijf jaar is Ancora het platform waar iedereen naar kijkt voor oplossingen op het gebied van de preventieve zorg.”

Sipko: Ik heb er soms moeite mee als ik mensen om mij heen ongezonder zie worden omdat ik weet dat dit niet zo hoeft te zijn. Mensen zijn zo veel gelukkiger wanneer zij gezond zijn. Dat is waarom ik het zo belangrijk vind om preventie te implementeren in de zorg en het toegankelijk te maken voor iedereen. Met behulp van tijdige maatregelen en geavanceerde technologieën is het grote merendeel van de chronische ziektes te voorkomen en kunnen wij veel meer halen uit ons zorgbudget.