Gratis adviesgesprek

17/3 By Dr. Sipko van Dam

Preventieve gezondheidsinterventies om langer gezond te blijven

De gemiddelde levensverwachting in Nederland is de afgelopen decennia gestegen naar 82 jaar. Maar het gemiddelde aantal jaren dat een persoon in goede gezondheid leeft, ook wel de ‘gezondheidsspanne’ genoemd, is slechts 61. Dat betekent dat de meerderheid van ouderen hun latere jaren met chronische aandoeningen leven. Wat kunnen beleidsmakers hieraan doen?

De uitdagingen

Vanuit traditioneel oogpunt is de stijging van de gemiddelde levensverwachting voor zorgprofessionals en beleidsmakers een positieve indicatie van goede en succesvolle zorg. De meeste mensen verlengen echter een deel van hun leven in voornamelijk slechte gezondheid.

Het gezondheidszorgsysteem zal daardoor de komende jaren te maken krijgen met een steeds grotere uitdaging. Het zal moeilijker worden om de toenemende vraag naar diagnose en behandeling bij te houden, deels veroorzaakt door het toenemen van het percentage mensen dat ongezonde leeft, zelfs onder de jongere generaties.

De statistieken liegen er niet om. Maar liefst 48% van de Nederlandse bevolking beweegt onvoldoende, 20% rookt, 16% heeft last van burn-out klachten, en minder dan 10% volgt het door het RIVM aanbevolen dieet. De gemiddelde persoon kijkt drie uur per dag televisie, terwijl tieners dagelijks drie uur extra besteden aan computerspelletjes en sociale media.

Deze ongezonde gedragspatronen veroorzaken een toenemende druk op de zorg, met als gevolg een direct effect op de kosten van de gezondheidszorg in Nederland. Hierdoor wordt de kloof tussen en jong en oud, en tussen rijk en arm in de samenleving, groter.

Wat is de oorzaak van zorginflatie

Sinds 1998 zijn de gemiddelde maandelijkse zorgkosten per persoon meer dan verdrievoudigd, van ongeveer €150 per maand naar meer dan €500. Naar verwachting stijgen deze kosten door naar €800 in 2040.

Maar wat veroorzaakt deze stijging? In het huidige zorgsysteem wordt zorg vaak verkeerd of onnodig ingezet voor verschillende redenen.

Niemand is verantwoordelijk voor preventie.

Wanneer mensen lichte gezondheidsklachten hebben, zijn er momenteel twee opties mogelijk. Ze doen niks tot ze urgent medische behandeling nodig hebben, of ze gaan een systeem in met uitgebreide behandelingen. Er is een middenweg nodig om de groep te ondersteunen die geen serieuze gezondheidsproblemen hebben, maar die ook niet in perfecte gezondheid verkeren. Hier biedt preventieve zorg een mogelijke oplossing.

Onnodige doorverwijzingen blokkeren het systeem.

Omdat er geen alternatieven voorhanden zijn voor mensen om preventief of in een vroeg stadium actie te ondernemen, worden mensen met lichte gezondheidsklachten vaak onterecht doorverwezen naar de specialistische zorg. Als gevolg worden mensen met ernstige aandoeningen, die de zorg het meest nodig hebben, op wachtlijsten geplaatst waardoor onnodige opstoppingen in het systeem ontstaan. 

Tijdsdruk in de eerstelijnszorg.

Het huidige system draait om behandelen, omdat artsen geen tijd hebben om mensen te motiveren een gezondere leefstijl te omarmen. Het voorschrijven van medicatie is slechts een enkele handeling met de patiënt, en is daarom sneller in individuele gevallen, maar duurder op de lange termijn omdat de oorzaak niet wordt aangepakt welke chronische zorg nodig maakt.

Verkeerde motivaties voor behandelingen.

Zorgaanbieders hebben vaak financiële motieven om meer (diagnostische) zorg te leveren dan noodzakelijk is. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat mensen met lichte rugklachten een MRI-scan voorgeschreven krijgen. Dit zorgt naast onnodige stress en onrust voor de patiënt ook voor kosteninflatie van de zorg.

Beleidsmakers zouden de samenleving beter kunnen informeren over manieren waarop je zelf actie kunt ondernemen om leefstijlziekten te voorkomen terwijl je nog gezond en vitaal bent. Dit zou de toenemende zorgkosten kunnen drukken.

Hoewel de gezondheidskennis gemiddeld genomen beperkt is, is de algehele belangstelling voor gezondheid toegenomen. Dit is een gevolg van de wereldwijde coronapandemie, omdat het duidelijk is geworden dat mensen met een chronische ziekte of onderliggende aandoening kwetsbaarder zijn voor de langetermijngevolgen van Covid, zoals chronische vermoeidheid. Dit is voor alle belanghebbenden een zeldzame kans om te profiteren van een zeer betrokken samenleving.

Gezonde levensjaren als prioriteit

Wat zou er gebeuren als beleidsmakers op preventie zouden inzetten in plaats van het aanbrengen van veranderingen in het bestaande reactieve zorgmodel, welke het financiele probleem in de zorg alleen maar groter lijken te maken?

Steeds meer organisaties, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, de Nederlandse regering en de Eurostat commissie maken van ‘gezonde levensjaren’ een strategische prioriteit als antwoord op de uitdagingen waarmee de gezondheidszorg wordt geconfronteerd.

Gezonde levensjaren kunnen worden gedefinieerd als jaren zonder langdurige ziekten, zoals bijvoorbeeld diabetes of hartaandoeningen. Het bevorderen van gezonde levensjaren is essentieel om betaalbare zorg voor iedereen te garanderen.

Bij Ancora Health is het onze ambitie om 5 miljoen gezonde levensjaren aan de samenleving toe te voegen tegen 2030. Dit doen we in samenwerking met meerdere partijen om de stijging van zorgkosten te remmen en uiteindelijk een betere kwaliteit van leven te brengen naarmate mensen ouder worden.

Onderzoek naar de voordelen van gezonde levensjaren

Dankzij de snelle vooruitgang in datacollectie heeft ons onderzoeksteam de relatie kunnen kwantificeren tussen gezonde leefstijlkeuzes en het aantal gezonde jaren – de eerder genoemde ‘gezondheidsspanne’.

In samenwerking met het Universitair Medisch Centrum Groningen hebben we met machine learning, een vorm van kunstmatige intelligentie, de relatie onderzocht tussen de genetica, voeding, gedrag en de daaruit voortvloeiende gezondheidsresultaten naarmate mensen ouder worden.

OnderzoeksMethodologie

Machine learning is alleen effectief wanneer het kan worden toegepast op grote datasets. Om deze reden hebben we de uitgebreide datasets van de UK Biobank en Lifelines geanalyseerd. Deze schat aan gegevens bevat informatie van honderdduizenden vrijwilligers die bloedmonsters hebben gegeven, fysieke metingen hebben gedaan en duizenden vragen hebben beantwoord over hun gezondheid en leefstijl.

We hebben het verband gelegd tussen gezondheidsgedrag en gezondheidsresultaten, de relatie tussen leefstijl en lichamelijke gezondheid, en hoe deze factoren de kans beïnvloeden dat iemand chronisch ziek wordt. We hebben met name de volgende factoren bekeken om het verband tussen levensstijlkeuzes en gezondheidsresultaten te identificeren:

 

  • Roker of niet-roker 
  • Stressniveaus  
  • Slaapkwaliteit 
  • Tijd besteed aan TV kijken of gamen 
  • Sport 
  • Wandelsnelheid 
  • Dieet 
  • Alcoholconsumptie

Belangrijkste bevindingen uit ons onderzoek

De belangrijkste conclusie uit ons onderzoek is niet verrassend. Mensen met een ongezonde leefstijl hebben meer kans op ziekte of aandoeningen later in hun leven, waardoor ze minder gezonde levensjaren leven.

Bijzonderheden uit de data-analyse:

  • Personen met een slechte leefstijl leven gemiddeld slechts 4 jaar in een gezonde toestand tussen de 40 en 70 jaar, in plaats van de volledige 30 jaar waarop je zou hopen.
  • De gezondste groep personen – dat wil zeggen degenen die goed scoren op gezond gedrag – leeft gemiddeld 25 gezonde levensjaren tussen de 40 en 70 jaar.
  • Mensen in de meest ongezonde groep (5% ongezondste) hebben 6 BMI-punten meer dan mensen in de gezondste groep (5% gezondste).

Verwacht totaal aantal gezonde jaren tussen de 40 en 70 jaar, gebaseerd op iemands gezondheidsgedrag

Blik op de toekomst

Artsen krijgen het in de toekomst waarschijnlijk alleen maar drukker met meer patiënten en meer behandelmogelijkheden. Daarom is het belangrijk om de druk van de keuze en uitvoering van de juiste preventieve behandeling aan andere experts over te dragen, zoals health coaches, of zelfs bij de mensen zelf waar mogelijk.

Mensen zijn zich vaak niet bewust van de alternatieve behandelmogelijkheden, zoals het omkeren van diabetes type 2 door gerichte leefstijlinterventies. Als dit wel zo zou zijn, zouden ze zelf meer controle en verantwoordelijkheid kunnen nemen over hun gezondheid en klachten aanpakken voor het chronische problemen worden.

Bij Ancora is dat precies waarin we ons specialiseren. We ontwikkelen hulpmiddelen die artsen en individuen kunnen gebruiken om hun gezondheidssituatie en risico’s inzichtelijk te maken op een eenvoudige en begrijpelijke manier. We zijn ervan overtuigd dat wanneer mensen de potentiële voordelen van preventieve zorg beter begrijpen, zoals het omkeren van diabetes type 2 door middel van leefstijlinterventies, dit hun kans op een langere gezondheidsspanne zal vergroten.

Ook het overheidsbeleid kan een belangrijke rol spelen om die verandering in gang te zetten en mensen te stimuleren betere gezondheidskeuzes te maken. Subsidies voor gezonde producten, zoals groenten en fruit, zouden bijvoorbeeld gecompenseerd kunnen worden door de invoering van belastingen op ongezonde producten, zoals suiker.

Inzichten van onze preventieve gezondheidsprogramma's

Voor de gemiddelde deelnemer aan onze preventieve gezondheidsprogramma’s, werkt het motiverend om direct toegang tot zijn of haar eigen gezondheidsdata te hebben. 

We zien dat wanneer mensen bewust worden gemaakt van hun persoonlijke gezondheidsrisico’s en daarbij een objectief datapunt hebben om mee te werken, het ook makkelijker is om bepaalde leefstijlkeuzes te maken om mogelijke risico’s te verminderen en over tijd hun voortgang te meten. 

Op de langere termijn zien we echter ook dat mensen begeleiding, coaching en ondersteuning nodig hebben om blijvende gezondheidsresultaten te behalen. Daarom coachen we mensen om uitdagingen aan te gaan op het gebied van voeding, beweging, mentaal welzijn en microgewoonten die gedragsverandering ondersteunen.

We integreren ook data van wearables in ons platform, zoals hartslagmeting en slimme weegschalen, zodat mensen de voortgang die ze maken nog beter kunnen volgen. Omdat het Ancora platform verschillende typen gezondheidsdata integreert, hebben we ook de mogelijkheid om de effecten van coaching te correleren met iemands gezondheidstoestand, en de uiteindelijke resultaten van het programma.

Aangezien ons platform mensen bruikbare inzichten geeft over hun gezondheid en daaraan gekoppelde acties om deze te kunnen verbeteren, is deze preventieve aanpak potentieel beter dan de huidige – reactieve – behandelmethoden.

Financiële afwegingen

Hoewel de voordelen van preventieve gezondheidsinterventies steeds beter worden begrepen, blijven de kosten voor de gebruiker een belangrijke overweging. Onze ervaring leert dat slechts een klein percentage mensen bereid is om zelf te investeren in preventieve zorg.

Wat zijn de mogelijke oplossingen? Een daarvan zou een regeling kunnen zijn waarbij verzekeraars of de overheid investeren in preventieve gezondheidsprogramma’s. Dit scenario wordt echter pas aannemelijk als het financiële voordeel voor de betalende partij op de lange termijn duidelijk is.

Effectieve datamodellen voor het optimaliseren van kostenbesparingen via preventieve zorg

De kosten van chronische reactieve zorg zijn erg hoog en kunnen, ten minste deels, worden voorkomen met behulp van preventieve zorg. Om kosten te besparen pas je die preventieve zorg idealiter voornamelijk toe op de mensen die de grootste kans hebben om chronisch ziek te worden. Daarnaast wil je de juiste preventieve zorg toepassen en wil je dus voor mensen de aandoening identificeren waar ze het hoogste risico op lopen. Dit is bijvoorbeeld anders voor iemand met een hoog risico voor het ontwikkelen van type-2-diabetes dan voor iemand die een hoog risico heeft op een depressie. 

Bij Ancora hebben we een eerste stap gezet om dit te modelleren en om zo te bepalen hoe de zorg kosten het effectiefst kunnen worden gedrukt via preventieve zorg. Om effectieve datamodellen te kunnen bouwen is het gebruik van grote datasets van groot belang. Uit de gegevens die we hebben geanalyseerd van de UK Biobank en Lifelines, zien we dat het mogelijk is om op basis van louter vragenlijstgegevens mensen te identificeren die een 10 keer hoger risico hebben op bepaalde gezondheidsaandoeningen. Omdat deze mensen een hoog risico hebben op aandoeningen is de kans groot dat deze een grote druk zullen gaan leggen op ons zorgsysteem. Daarom is het kosteneffectief om deze kleine groep mensen verder te screenen. 

Deze vervolgscreening is duurder, maar bevat hoogstwaarschijnlijk veel mensen die al ziek zijn of het binnenkort gaan worden. Het tijdig diagnosticeren van die mensen die al ziek zijn is al een eerste kostenbesparing.

De tweede kostenbesparing zit in de mensen die hard op weg zijn om ook chronisch ziek te worden. Deze kunnen een preventieprogramma volgen om zo hun kans om ziek te worden drastisch te verlagen. Ons onderzoek suggereert dat via deze methode het mogelijk zou moeten zijn om 20 extra gezonde levensjaren toe te voegen aan de 5% ongezondste mensen. Omdat de kosten van de gezondheidszorg voornamelijk getrokken worden door de meest ongezondste mensen, zou dit de kosten van de gezondheidszorg relatief veel moeten drukken. 

De nauwkeurigheid van voorspellende data-analyses neemt toe wanneer verschillende lagen data geïntegreerd worden. Idealiter komt er in Nederland een systeem waar alle data per persoon centraal wordt opgeslagen. Bij Ancora streven wij ernaar om te helpen hier naartoe te werken.

Samenvatting:

 

  • Om de gemiddelde gezondheidsspanne te kunnen verbeteren, moeten beleidsmakers een omgeving creëren die mensen in staat stelt de controle over hun eigen gezondheid te nemen. Alleen zo houden we de zorg betaalbaar en zorgen we ervoor dat mensen een hoge kwaliteit van leven hebben naarmate ze ouder worden.

  • Mensen hebben de kans om hun gezondheidsspanne te verlengen als ze pro-actief hun leefstijl verbeteren, zoals voeding en lichaamsbeweging. Zelfs eenvoudige veranderingen, zoals minder tijd op de bank doorbrengen, kunnen het verschil maken waardoor iemand aanzienlijk meer gezonde levensjaren geniet.

  • Desalniettemin is het streven naar een langere gezondheidsspanne geen one-size-fits-all benadering. Het is gebaseerd op het in kaart brengen van de individuele risicofactoren en de vertaalslag naar haalbare acties voor leefstijlverbeteringen in lijn met de behoeften, doelen en voorkeuren van een individu.

Als één van Europa’s toonaangevende specialisten op het gebied van gezondheid en preventie, biedt Ancora een breed scala aan gezondheidsplannen voor werknemers. Onze missie is om werknemers de controle te geven over hun gezondheid, welzijn en prestaties. Dit doen we door de kracht van wetenschap, data en technologie te bundelen in een gepersonaliseerd gezondheidsprogramma dat uniek is voor elke werknemer.

Lees meer

Schrijf je in

Schrijf je in om op de hoogte te blijven van nieuwe blogs.

 

Ga voor meer informatie over privacy en databescherming naar ons privacybeleid