Mensgerichte virtuele diabeteszorg

Diabetes: Een steeds grotere uitdaging voor de volksgezondheid

Meer dan 1,1 miljoen Nederlanders lijden aan diabetes type 2 (T2D) en dit aantal groeit met ongeveer 1200 per week, deels door een toename van het aantal mensen – in alle leeftijdsgroepen – met overgewicht of obesitas. De jaarlijkse uitgaven aan diabetes bedragen ongeveer €6,8 miljard, waarvan een kwart betrekking heeft op directe kosten voor gezondheidszorg. Door de groei van het aantal patiënten en de inflatie zullen deze kosten de komende jaren naar schatting verdrievoudigen.

Diabeteszorg in Nederland (en veel andere landen) is meestal een reactief proces – vormgegeven door standaard geplande of ongeplande patiëntbezoeken. Het is ook arbeidsintensief. Mensen met diabetes vertegenwoordigen ongeveer 5% van het totale aantal patiënten, maar zijn goed voor 12-15% van de werklast van een typische huisarts – een onevenredig grote impact op een systeem dat al onder druk staat door onvervulde vacatures en stijgende kosten.

T2D eist ook zijn tol op de levenskwaliteit en productiviteit van individuele patiënten en van hun familie, die vaak de rol van (informele) verzorgers speelt. De progressieve aard van de ziekte, in combinatie met comorbiditeiten, kan ook leiden tot een verslechterde gezondheid en eerder overlijden, waardoor de patiënten en hun naasten met nog meer ontberingen worden opgezadeld.

Hoewel het een ontnuchterende herinnering is, is de omvang van het problem maar al te goed bekend bij zorgverleners en beleidsmakers. Ondanks deze kennis en urgentie lijkt de diabeteszorg tekort te schieten, zoals blijkt uit de groeiende aantallen en kosten. Zonder de onderliggende factoren aan te pakken die bijdragen aan de ziekte en de daaruit voortvloeiende complexiteit, zal het vertrouwen op geneesmiddelen om de symptomen te verminderen geen positief effect hebben, noch economisch, noch op het welzijn van de patiënt.

Hoewel T2D vaak niet volledig kan worden genezen, kan meer dan 40% van de patiënten met tijdige veranderingen in levensstijl en consequent zelfmanagement om de bloedglucosespiegels binnen een gezond bereik te houden, een normaal leven leiden, waarbij insuline of medicatie, ongeplande bezoeken aan de gezondheidszorg of productiviteitsverlies worden vermeden. En zelfs als patiënten nog steeds medicijnen moeten gebruiken, vermindert een gezond leven het risico op verdere complicaties als ze ouder worden. Helaas slagen veel mensen met diabetes niet er niet in om structureel gezonder te leven, wat leidt tot ontsporingen van bloedglucose waardes en negatieve impact op hun welzijn, en uiteindelijk hogere risico’s lange termijn complicaties. Dit is vaak gekoppeld aan:

• Gebrek aan inzicht of persoonlijke feedback over hun levensstijlkeuzes en omgeving.
• Weinig bekendheid met aanvaardbare alternatieven.
• Beperkte duidelijkheid over de voordelen van vroegtijdige veranderingen in kleine en haalbare stappen versus de kosten van vertraging of ontkenning.

Eerstelijnsklinieken erkennen dat ze tijdens reguliere controles vaak te weinig tijd hebben om voldoende aandacht te besteden aan leefstijlverbetering voor hun patienten, waarbij ze erkennen dat meer coaching zou kunnen helpen bij het vermijden of vergroten van risico’s op de lange termijn.

Patiënten in staat stellen tot beter zelfbeheer en zorgverleners in staat stellen om tijdig in te grijpen tussen bezoeken door, kan helpen om de diabeteszorg efficiënter te beheren en tegelijkertijd de ervaringen en resultaten van patiënten te verbeteren.

Evidence-based digitale therapieën voor virtuele zorg kunnen hier een belangrijke impuls geven. Een goed voorbeeld is Diameter, een bekroond traject ontwikkeld door onderzoekers van de Universiteit Twente en het ZGT ziekenhuis. Diameter is exclusief beschikbaar op het Ancora platform en helpt T2D patiënten hun leefgewoonten en glykemische controle te verbeteren.

Patiënten op Diameter kunnen een app gebruiken om

• Hun voeding bijhouden in een digitaal voedingsdagboek en hun fysieke activiteit via verbonden wearables (of zelfgerapporteerd).
• Bloedglucosewaarden registreren – zelfgerapporteerd of via sensoren, waaronder apparaten voor continue glucosemonitoring.
• Ontvang advies en feedback over je levensstijl en het stellen van doelen via aanbevelingen op maat.

De digitale coaching van Diameter is gebaseerd op de wetenschappelijke toepassing van empirische modellen voor gedragsverandering. Patiëntgegevens en reacties uit de app worden teruggestuurd naar het ziekenhuis of de kliniek, waar het zorgteam vervolgens contact kan opnemen als ze zien dat de gezondheidsgegevens van een patiënt boven vooraf ingestelde drempels schommelen.

Diameter heeft al twee subsidies van het Diabetes Fonds ontvangen. Diabetes Fonds investeert nu in een blended care platform, waarin Diameter een sleutelrol zal spelen. Het platform zal gepersonaliseerde, proactieve diabetesmonitoring en -management leveren op een manier die gemakkelijk toegankelijk is voor patiënten en hun zorgverleners.

Diameter’s mix van technologie en menselijke supervisie, d.w.z. de blended care benadering – heeft de potentie om de gezondheidsuitkomsten van de bevolking, de ervaring van het personeel en de patiënt te verbeteren en tegelijkertijd de kosten van de zorg te verlagen, legt prof. Goos Laverman uit, hoogleraar aan de Universiteit Twente, tevens internist in het ZGT ziekenhuis en een van de drijvende krachten achter Diameter.

“De conventionele behandeling van diabetes is vaak reactief. Patiënten gaan om de paar maanden voor een geplande controle, waarbij hun bloedsuikerspiegel wordt gemeten en de medicatie waar nodig wordt aangepast; ze hebben beperkte tijd met hun zorgverlener en volgen al dan niet de standaard leefstijladviezen op. Met Diameter wordt de zorg proactiever en persoonlijker, omdat zowel de patiënt als de zorgverlener kunnen bijhouden welke invloed een verbeterde bewustwording en naleving van aanbevolen leefstijlgedrag en -doelen hebben op de aandoening, en het zorgteam daardoor meer tijd kan besteden aan degenen die de meeste ondersteuning nodig hebben. Mogelijk kunnen we vermijdbare persoonlijke bezoeken terugdringen omdat de gegevens al toegankelijk zijn en interactie, indien nodig, op afstand mogelijk is via het platform en de app – waardoor het vertrouwen en gemak van de patiënt toeneemt en de kosten, indien van toepassing, dalen.”

Hoewel er veel steun is van volksgezondheidsinstanties en belanghebbenden voor digitale transformatie om de druk op het gezondheidszorgsysteem te verminderen, zijn de implicaties van het virtualiseren van zorgpaden in termen van klinische workflows, inzetmodaliteiten, goedkeuringsprocessen en betalingsmodellen nog vaag.

Wij van Ancora Health zullen nauw samenwerken met de Universiteit Twente en het ZGT ziekenhuis om Diameter aan te bieden en te ondersteunen via het Ancora platform, te beginnen met een pilot voor 200 patiënten in het ZGT ziekenhuis. Diameter wordt ook getest in een lopend klinisch onderzoek naar de effectiviteit ervan als blended care interventie in de tweedelijnszorg voor patiënten met gecompliceerdere aandoeningen. Los daarvan speelt het ook een belangrijke rol in het PerfectFIT Platform voor gepersonaliseerde gedragsverandering dat wordt opgezet en getest met steun van de recente subsidie van het Diabetes Fonds.

Na de pilot richten we ons in eerste instantie op het opschalen van het gebruik en de impact door bredere adoptie in ziekenhuizen en eerstelijnszorg in Nederland. Een parallelle stap is om in gesprek te gaan met verzekeraars over beoordelingscriteria en mogelijk bij te dragen aan hun veranderende aanpak rond vergoeding van digitale therapeutica, in dit geval voor diabeteszorg.
“Dit is een opwindend vooruitzicht voor zowel de eerstelijns- en tweedelijnszorg als de patiënten in de regio, en mogelijk het hele Nederlandse zorgstelsel”, concludeert Prof. G. Laverman. “Samen met Ancora zetten we ons in om Diameter verder te ontwikkelen en op te schalen om op een kosteneffectieve manier te helpen bij het verbeteren van de resultaten voor dringende uitdagingen op het gebied van de volksgezondheid, te beginnen met diabetes type 2.”